Ukraina na IV Kongresie Samorządów Regionu Trójmorza w Lublinie
W dniach 12-13 czerwca w Lublinie odbył się IV Kongres Samorządów Regionu Trójmorza, który jest ważnym wydarzeniem dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Dwudniowe spotkanie zgromadziło 700 gości z 12 krajów, w tym z Ukrainy, Hiszpanii, Mołdawii, Chorwacji i Litwy. Wydarzenie odbyło się w Lubelskim Centrum Kongresowym pod honorowym patronatem Prezydenta RP Andrzeja Dudy, co czyni je szczególnie ważnym w kontekście odbudowy Ukrainy.
Głównymi zagadnieniami omawianymi podczas Kongresu były bezpieczeństwo energetyczne, rozwój infrastruktury transportowej, cyfryzacja społeczeństwa i służby zdrowia oraz wprowadzenie sztucznej inteligencji. Dużo uwagi poświęcono gospodarce wodorowej 3W oraz projektom infrastrukturalnym, takim jak trasa Via Carpatia.
W imieniu organizatorów wydarzenia marszałek województwa lubelskiego Jarosław Stawiarski podkreślił znaczenie relacji międzyludzkich, które później przekładają się na sympatie międzypaństwowe i lepszą współpracę między rządami. To powinno przyczynić się do poprawy pozycji państw regionu w Unii Europejskiej.
Prezydent Andrzej Duda zaznaczył, że uniezależnienie energetyczne od Rosji było możliwe dzięki Inicjatywie Trójmorza, która pomogła uniknąć najgorszych konsekwencji wojny.
Tegorocznemu Kongresowi towarzyszyło Forum Gospodarcze, będące platformą nawiązywania kontaktów pomiędzy przedsiębiorcami i ekspertami z 13 krajów uczestniczących w Inicjatywie Trójmorza, a także przedstawicielami partnerów strategicznych i regionów partnerskich z Ukrainy i Mołdawii.
W ramach wydarzenia podpisano porozumienie o goszczeniu trzech ukraińskich regionów – Tarnopola, Wołynia i Równego. Jest to ważny krok w kontekście dalszego rozwoju Inicjatywy Trójmorza, która koncentruje się na współpracy gospodarczej i infrastrukturalnej, ale ma również wymiar lokalny lub regionalny.
Inicjatywa Trójmorza (3SI) została uruchomiona w 2015 r. i zrzesza 12 krajów położonych między Adriatykiem, Bałtykiem i Morzem Czarnym. Należą do nich Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechy, Słowacja, Austria, Węgry, Słowenia, Chorwacja, Rumunia i Bułgaria. W czerwcu 2022 r. Ukraina uzyskała status partnera uczestniczącego w inicjatywie.
W ramach Inicjatywy 29 czerwca 2021 r. podpisano „Deklarację Lubelską” w sprawie utworzenia Sieci Regionów Trójmorza w celu bezpośredniej współpracy między samorządami krajów uczestniczących. Obecnie obejmuje ona 22 regiony z Litwy, Polski, Rumunii, Słowacji, Węgier, Ukrainy i Rumuńskiej Agencji Rozwoju Regionalnego.
W jednym z paneli wydarzenia, zatytułowanym „Debaty Regionów II: Priorytety współpracy państw stowarzyszonych trzech mórz”, wzięli udział szefowie kilku ukraińskich rad regionalnych.
Wśród najważniejszych, pełniący obowiązki przewodniczącego Lwowskiej Rady Obwodowej, Jurij Chołod, podkreślił, że kraje regionu Europy Środkowo-Wschodniej już teraz borykają się z wieloma problemami związanymi z wojną rosyjsko-ukraińską, w tym środowiskowymi. Według niego, ciągłe bombardowania i ostrzały ukraińskich regionów prowadzą do uwolnienia do środowiska dużych ilości toksycznych chemikaliów. Ponadto lasy, wiele gatunków roślin i całe ekosystemy zostały zniszczone na okupowanych terytoriach i obszarach frontowych, a dzika przyroda jest zmuszona do migracji.
Roman Saraj, przewodniczący Zakarpackiej Rady Obwodowej, poinformował uczestników o możliwościach Zakarpacia i międzynarodowych projektach grantowych, w których region uczestniczy, ponieważ graniczy z czterema krajami europejskimi. Na pytanie, w jaki sposób regiony UE mogą dzielić się swoim doświadczeniem i pomocą, Roman Saraj odpowiedział, że Zakarpacie ma już własną receptę i jest gotowe się nią podzielić.
Warto tu szczególnie wspomnieć, że podczas drugiego dnia kongresu, w ramach studium przypadku i burzy mózgów, zaprezentowano projekt stworzenia centrum rehabilitacji „4.5.0. Recovery centre” w Użhorodzie. Projekt obejmuje głęboką renowację budynku i terenu byłego szpitala położniczego. Centrum zapewni multidyscyplinarną opiekę rehabilitacyjną, w tym protetykę, leczenie patologii kręgosłupa i mózgu, oparzeń, urazów szkieletu i zaburzeń mięśniowo-szkieletowych. W projekt zaangażowanych jest pięć regionów, Ministerstwo Spraw Zagranicznych Republiki Czeskiej, Węgier i Austrii. Delegacja Zakarpacia wezwała międzynarodowych partnerów do przyłączenia się do projektu 4.5.0 Recovery Centre i przyczynienia się do rehabilitacji medycznej ukraińskich żołnierzy. Centrum powinno stać się miejscem, w którym wszyscy czują się bezpiecznie, komfortowo i zrelaksowani, a weterani mogą jak najszybciej powrócić do zdrowego stylu życia.
W 2025 roku Polska będzie gospodarzem dziesiątego, jubileuszowego szczytu Inicjatywy Trójmorza. Prezydent Andrzej Duda wyraził nadzieję na zaangażowanie wielu środowisk – akademickich, think tanków, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i biznesu.
Polski przywódca podkreślił znaczenie rozwoju formatu Trójmorza jako atrakcyjnego forum współpracy nie tylko w ramach Unii Europejskiej, ale także poza nią. Projekty infrastrukturalne realizowane w ramach Inicjatywy powinny przyczyniać się do rozwoju całego regionu, zapewniając bezpieczeństwo gospodarcze i społeczne. W kontekście rosnącego zagrożenia ze strony Rosji dyskutowana jest możliwość wykorzystania infrastruktury Trójmorza do celów militarnych.
Prezydent Duda podkreślił, że w kontekście odradzającego się rosyjskiego imperializmu nie możemy dopuścić do zwycięstwa Rosji na Ukrainie, gdyż doprowadzi to do dalszej agresji. Włączenie Ukrainy, Białorusi, Mołdawii, Gruzji i Bałkanów Zachodnich do strefy bezpieczeństwa, wolności i dobrobytu jest głównym celem polskiej polityki zagranicznej i polityki w ramach Inicjatywy Trójmorza.
