Jakie są kryteria identyfikacji rosyjskiej manipulacji, dezinformacji i propagandy związanej z relacjami ukraińsko-polskimi i rosyjską agresją zbrojną na Ukrainę? Jakie rosyjskie narracje propagandowe są skierowane do Niemiec?
Opierając się na wcześniejszych badaniach i własnych praktycznych doświadczeniach jako dziennikarzy uczestniczących w projekcie #StopLie, chcielibyśmy zwrócić uwagę na oznaki fałszerstw, manipulacji, dezinformacji i propagandy rozpowszechnianej przez rosyjskich propagandystów w polskiej przestrzeni informacyjnej.
Należy je dostrzegać, krytycznie przyglądając się publikacjom. Zdecydowanie zalecamy zwrócenie na to uwagi, aby odróżnić prawdę od kłamstw.
Przede wszystkim w Polsce wymagana jest wzmożona uwaga i krytyczne myślenie przy przeglądaniu informacji na takie tematy jak:
- przebieg działań wojennych w wojnie Rosji przeciwko Ukrainie, z ideą słabych wyników ukraińskich sił zbrojnych i przewidywaniami „nieuchronnej i rychłej klęski Ukrainy”;
- przyczyny wojny, które są przenoszone z winowajcy – Rosji – na Zachód, NATO, Polskę i Ukrainę;
- wydarzenia historyczne ze wspólnej przeszłości, dawnych granic i konfrontacja między Polakami i Ukraińcami;
- problematyczne aspekty pobytu ukraińskich uchodźców w Polsce i problemy demograficzne w Ukrainie spowodowane wojną;
- wysokie koszty wojny i zastraszenie Europy ekonomicznymi konsekwencjami sankcji wobec Rosji;
- tezy o wykorzystywaniu przez Zachód i Polskę trudnej sytuacji gospodarczej w Ukrainie dla własnych korzyści i wchłaniania ukraińskiego terytorium;
- sprzeczności w dwustronnych stosunkach gospodarczych między Polską a Ukrainą.
Podobne narracje o winie Ukrainy, Zachodu, NATO i problemach gospodarczych padają też w Niemczech. Jednak dodatkowy nacisk w tym kraju kładzie się na grę na poczuciu historycznej winy wobec ZSRR, przeniesionej na Rosję, za zbrodnie II wojny światowej, z wprowadzeniem narracji o „nazistowskiej polityce” Ukrainy w różnych obszarach, „zbrodniach wojennych i aktach terrorystycznych popełnionych przez Siły Zbrojne Ukrainy” oraz praktyce „czarnej transplantologii”.
Ponadto wykorzystywane są przeszłe i obecne różnice w podejściu Niemiec i Stanów Zjednoczonych do bezpieczeństwa wojskowego i energetycznego (w tym gazociągów) w Europie Zachodniej i na wschodniej flance NATO. Niezadowolenie części społeczeństwa ze zwiększonej roli Stanów Zjednoczonych w NATO i eskalacji rywalizacji z Chinami jest podsycane przez pacyfistyczne i lewicowe radykalne nastroje, a teorie spiskowe rozprzestrzeniają się.
W naszej pracy badaliśmy i obalaliśmy fałszywe i manipulacyjne wiadomości, które miały następujące cechy:
- Nagłówek nie odpowiada treści wiadomości lub wykorzystuje zniekształcony cytat
Przykład: „Polska zamknie granicę z Ukrainą, jeśli UE nie przedłuży zakazu wwozu zboża”
Technika ta ma na celu upewnienie się, że wiele osób czyta tylko nagłówki, co wywołuje efekt emocjonalny. Czytaj więcej niż nagłówek i wstęp artykułu, aby sprawdzić trafność i obiektywność informacji oraz wiarygodność źródła.
- Zniekształcanie wiadomości przez znane, zwłaszcza zachodnie, media
Jeśli wiadomość zrobiła na Tobie wrażenie, poruszyła Cię, kliknij link i sprawdź, czy nie ma w niej zniekształceń w porównaniu z oryginalnym źródłem, czy cytaty są poprawne.
Przykład: Nagłówek artykułu w amerykańskim wydaniu Politico: „Taniec zbóż: Czego chce Polska w zamian za solidarność z Ukrainą” został zniekształcony na „Prawdziwym powodem, dla którego Polska blokuje ukraińskie zboże, jest żądanie reparacji za rzeź wołyńską i wymuszenie do Unii Warszawskiej”, a treść artykułu również została sfałszowana.
- Brak odniesienia do źródła informacji
Sprawdź, kto to powiedział, czy jest link do oficjalnego raportu, świadków, publikacji, zdjęcia lub filmu. Może być użyte anonimowe źródło (kanał na Telegramie) lub odniesienie do nieznanych ekspertów. Publikacja obejmuje tylko jeden punkt widzenia.
Przykład: „Ukraińcy fałszują świadectwa śmierci, by uniknąć mobilizacji” z odniesieniem do DarkNetu.
Przykład: „Wydarzenia na Ukrainie to wojna proxy Zachodu”.
- Wykorzystanie zachodnich ekspertów opłacanych przez Rosję
Ci sami eksperci, którzy od samego początku rosyjskiej inwazji przewidywali klęskę Ukrainy w ciągu kilku dni i oskarżali Ukrainę, NATO i Zachód o rozpoczęcie wojny, a nie Rosję. Wśród tych ekspertów są nawet osoby z przeszłością kryminalną i oskarżone o przestępstwa seksualne wobec nieletnich. Sprawdź ich przeszłość, zanim zaufasz ich ocenom.
Przykład: „Ukraińscy żołnierze giną na polu bitwy”.
Przykład: „Ukraińcy ponoszą ciężkie straty, pozostali tylko Polacy w ukraińskich mundurach”
Ilustracja projektu „Stop Lie”
- Emocjonalne zdjęcia, obrazy w wiadomościach z podpisami mającymi na celu wywołać empatię lub oskarżenie
Przykład: „Była nauczycielka kijowskiej szkoły stała się kolejną ofiarą ukraińskich represji”. Nauczyciel ten w rzeczywistości okazał się agresywnym propagandystą „rosyjskiego świata” i publicznie przerzucił winę za rosyjską agresję na Ukrainę.
- Wykorzystanie clickbaitów, tj. sensacyjnych nagłówków, które zachęcają ludzi do kliknięcia linku do artykułu, zdjęcia lub filmu.
Badane przez nas kanały na Telegramie, które rozpowszechniają rosyjską propagandę w języku polskim, często używają emotikonów związanych z niebezpieczeństwem lub radykalnymi stwierdzeniami, wywołując reakcję emocjonalną, aby przełączyć czytelnika na emocjonalną zamiast racjonalnej percepcji tekstu wiadomości. W takim stanie osoba jest mniej zdolna do krytycznego myślenia i analizowania informacji. Szczególną uwagę należy zwrócić na wiadomości zawierające słowa takie jak „to koniec”, które mają na celu zdemoralizowanie czytelnika.
Ilustracja projektu „Stop Lie”
- Wykorzystywanie starych obrazów, zdjęć do tworzenia fałszywych wiadomości
Zwróć uwagę na datę publikacji i sprawdź, gdzie te obrazy były wcześniej używane.
- Częste odniesienia do innych anonimowych źródeł, głównie ANONIMOWYCH KANAŁÓW TELEGRAMOWYCH
Takie źródła mają na celu stworzenie poczucia wyłączności i rezonansu („tylko my mówimy prawdę, którą inni ukrywają”), ale w większości przypadków są to jawne kłamstwa i manipulacje. W ten sposób, poprzez wzajemne linki, reposty i reklamy, tworzone są całe sieci anonimowych kanałów na Telegramie, które rozpowszechniają rosyjskie fejki i manipulacje.
Przykład: Analiza wirusowej rosyjskiej fałszywki o „fabrykach niemowląt” na Ukrainie
Ilustracja projektu „Stop Lie”
Anatolij Kurnosow
Materiał został przygotowany w ramach projektu Stop Lie Fundacji Charytatywnej Partnerstwa Polsko-Ukraińskiego w ramach projektu UE Pilne Wsparcie Społeczeństwa Obywatelskiego, realizowanego przez ISAR Ednannia przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej. Jego treść jest wyłączną odpowiedzialnością autora i niekoniecznie odzwierciedla stanowisko Unii Europejskiej.
#ПрямуємоРазом #TeamEurope #MovingForwardTogether #ISAREdnannia #StopLie
Isar Ednannia European Union in Ukraine Благодійний фонд польсько-українського партнерства